پایگاه اطلاع رسانی دکتر مسعود بازودار
همگی با این جمله آشناهستیم که تاریخ را قوم غالب می نویسند.بعدازغصب خلافت ،بی مهری به ام المومنین حضرت خدیجه سلام الله علیها آغاز شده وادامه پیداکردودرزمان حاکمیت بنی امیه شدیدترشده وحتی تابه امروز این کینه ادامه یافته که پیروان بنی امیه درعصرحاضر یعنی سلفی های وهابی سعودی قبرمطهرایشان رانیزتخریب کردندواز جهتی دیگربسیاری از بزرگان اهل سنت و راویان و تاریخ نویسان صدر اسلام خوش نداشتند، شخصی را بالاتر از عایشه بنت ابابکردر بین همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) معرفی کنند؛ لذا دست به پاره‌ای روایات دروغ و استدلالات باطل زده‌اند، و به همین دلیل سن حضرت خدیجه یکی از مسائل پیچیده صدر اسلام است؛ آنچه در منابع معتبر تاريخی معروف و مشهور است، اين است كه سن پیامبر، ۲۵سال و سن خديجه (سلام الله علیها) ۴۰ سال بوده است.
ولی از آنجایی که حق هیچگاه مخفی نمانده و نخواهد ماند، در لابلای کلمات مورخین و علما اعترافاتی موجود است، که احتمال تحریف واقعیت خارجی را تقویت می‌نماید.
پس از گذشت بیش از نه دهه، منع نقل احادیث، بسیاری از احادیث و حتی اتفاقات تاریخی دچار تحریف و یا تغییر شد. و از طرفی چون پیامبر گرامی چندین زن داشتند، و به اقرار برخی از این زن‌ها به حسادت به حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، آنها یا برخی جاعلان، نقل‌های تاریخی جعلی برای سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) روانه بازار تاریخ و روایات کردند. و چون بازار جعل و تحریف حدیث، داغ بود، باعث شد سن حضرت در هنگام ازدواج در هاله‌ای از حق و باطل پوشانده شود.
پیر نشان دادن حضرت خدیجه در هنگام ازدواج یکی از آرزوهای دشمنان حضرت خدیجه (سلام الله علیها) و دختر مبارکشان بود، که به این مقصد نایل شدند.
درباره سن حضرت خديجه در هنگام ازدواج با پيامبر اكرم نظرات مختلفي وجود دارد؛ برخی مانند بيهقي (از علماي بزرگ اهل سنت) ايشان را ۲۵ ساله می‌دانند. بيهقي می‌گويد: «… بلغت خديجة خمساً وستين سنة، ويقال: خمسين سنة، وهو أصح … .[۱]
بعضی می‌گويند: سن حضرت خديجه (در هنگام وفات) ۶۵ ساله بود و برخی ديگر گفته اند: در آن وقت ايشان ۵۰ ساله بوده است كه قول صحيح هم همين است.» بیهقی در جاي ديگر آورده است: «أن النبي (صلی الله علیه و آله و سلم) زوج بها وهو ابن خمس وعشرين سنة قبل أن يبعثه الله نبياً بخمس عشرة سنة.[۲] ازدواج رسول خدا با حضرت خديجه ۱۵ سال قبل از بعثت بوده است.»
بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان در زمان وفات یعنی سال دهم بعثت،۵۰ ساله باشند و ۱۵ سال قبل از بعثت هم ازدواج نموده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها)، در زمان ازدواج با پیامبر اکرم ۲۵ سال بوده است. و حلبی هم همین قول را آورده است: «تزوجها رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) وهی یومئذ … وقیل خمس وعشرین. [۳]
پیامبر با خدیجه ازدواج نمود، و در آن هنگام قولی وجود دارد که خدیجه در سن بیست وپنج سالگی بوده است.» قول دیگر که قول اکثر محققین و مورخین است این است که سن ایشان را در زمان ازدواج ۲۸ سال بوده است. ابن‌عماد حنبلی از علمای اهل سنت در شذرات الذهب می‌گوید: «ورجح کثیرون أنها ابنة ثمان وعشرین. [۴] بسیاری از مورخین قول ۲۸ سال را برای حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم ترجیح داده‌اند.»
حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن‌اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می‌کند: «کان لها یوم تزوجها ثمان وعشرون سنة. [۵] خدیجه در زمان ازدواجش با پیامبر، بیست و هشت ساله بود.» و قول هشام بن عروه که اکنون قول مشهور شده است، را شاذ می‌داند. «توفیت خدیجة بنت خویلد (رضی الله عنها) وهی ابنة خمس وستین سنة، هذا قول شاذ. [۶] خدیجه در سن ۶۵ سالگی وفات نمود، که این قول شاذ میباشد.»
بلاذری هم به عنوان یک قول، ۲۸ سال را ذکر نموده است. [۷] ابن‌سعد، ذهبی، إربلی، ابن‌عساکر به نقل از ابن‌عباس می‌گویند: «وروی عن ابن‌عباس قال: کانت خدیجة یوم تزوجها رسول الله (صلی الله علیه وآله و سلم) ابنة ثمان وعشرین سنة. [۸] خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت ۲۸ ساله بود.»
إربلی در جای دیگر به نقل از ابن‌حماد می‌گوید: «وقال ابن حماد بلغنی أن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تزوج خدیجة علی اثنتی عشرة أوقیة ذهباً وهی یومئذ ابنة ثمانی وعشرین سنة. [۹] حضرت خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت ۲۸ ساله بود.»
با این حساب روشن شد که بسیاری از مورخین و محدثین سن آن بزرگوار را حدود ۲۵ تا ۲۸ سال دانسته‌اند. و در آن زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، نیز ۲۵ ساله بودند، بنابراین تفاوت سنی بین پیامبر اکرم و حضرت خدیجه نبوده و یا حدود سه سال بوده است. حالا سؤال اینجاست با این اقوال بیان شده که سن حضرت را کمتر از ۳۰ سال، در هنگام ازدواج بیان می‌کند، چرا کوشش میشود، که سن حضرت را چهل سال معرفی کنند؟ آن هم قولی که شاذ است و مطابق قول اکثر محققین و مورخین نیست!؟
پی‌نوشت:
احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج ۲، ص ۷۱
ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ ق، ج ۲، ص ۳۵۹
ابن کثیر، السیرة النبویة، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۳۹۶ ق، ج ۱، ص ۲۶۴
[۲]. احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج ۲، ص ۷۲
[۳]. حلبی، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالمعرفة، ۱۴۰۰ ق، ج ۱، ص ۲۲۹
[۴]. عبدالحی عکری حنبلی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۱۴، حوادث سال ۱۱
[۵]. حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۳، ص ۱۸۲
[۶]. همان.
[۷]. بلاذری، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف، ج ۱، ص ۹۸
[۸]. ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر، ج ۸، ص ۱۶
ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسسه الرسالة، ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۱۱۱
إربلی، کشف الغمة، بیروت: دارالأضواء، ج ۲، ص ۱۳۵، باب فصل فی مناقب خدیجة.
ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۱۵ ق، ج ۳، ص ۱۹۳
ابن‌منظور، مختصر تاریخ دمشق: ج ۱، ص ۲۴۵
[۹]. إربلی، کشف الغمة، بیروت: دارالأضواء، ج ۲، ص ۱۳۳، باب فصل فی مناقب خدیجة.
سلام. سالهاست که درکتب درسی مطالب دروغ درباره حصرت خدیجه منتشرشده است. سپاس ازاطلاع رسانی مطلوب
ایا اسلام باداشتن ثروت مخالف است یاموافق؟اسلام باثروت داشتن مخالف نیست بلکه باثروت اندوزی وسرمستی مخالف است ممکن است برخی بگویند مگرمی شود انسان ثروتمند باشد ولی ثروت طلب نشود وسرمستی نکند درجواب می گوئیم حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها یکی از ثروتمندترین افراد حجاز بودن ولی ثروت او را سرمست نکرد ودرنهایت با فدا کردن ثروت در راه اسلام به او عزت بخشید
با تشکر از شما استاد گرامی که حقایق را بازگو میکنید. خیلی ها دور و غافلند از این مسائل.به نظر من کج فهمی و اطلاعات نادرست باعث عقب ماندگی انسان ها از بسیاری از ارزش های والا میشود. جایگاه و نقش حضرت خدیجه (س) در سخت ترین دوران تاریخ اسلام بر کسی پوشیده نیست، فردی مانند حضرت خدیجه که در درون ثروت فراوان بزرگ شده طبعا باید نازپرورده و کم تحمل باشد؛ اما خدیجه با برخورداری از نعمتها بعد از ازدواج و ایمان به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خود را برای تحمل همه سختیها آماده کرد.
او در دوران بعثت با حمایت های مادی ومعنوی خویش از پیامبر اکرم (ص)نقش مهمی را در تثبیت و گسترش اسلام ایفا نمود. او یک الگوی نمونه برای زنان و مردان جامعه می باشد چرا که در وجود ایشان ارزش ها و کمالات انسانی فراوان بوده است. او تمام ثروت، امکانات اقتصادی و هستی خویش را در راه رضای حق بخشید و نیز با حمایت های روحی، روانی و اجتماعی از پیامبر در ترویج اسلام و پیشبرد اهداف آن نقش بسزایی داشت و با این کار نام خویش را به عنوان الگوی واقعی و راستین تاریخ آفرینش ثبت نمود.
سلام استاد گرامی
دوبار این متن رو خوندم تا متوجه بشم که منظور شما استاد گرامی چیست . راستش ناراحت شدم از اینکه مسن بودن یک زن باید نوعی عیب برای ان زن به حساب بیاید به حدی که عده ای تلاش کنند هرطور شده این عیب را از دامن ان حصرت پاک کنند! به فرض اینکه حضرت خدیجه 40 یا 45 داشته ایا این امری قبیح است یا مثلا عایشه 9 سال 5 سال یا 2 ساله بود یک حسن به شمار می اید ؟ مگر زن کالا یا خدایی نکرده برده است؟ به نطرمن پیامبر بزرگوار با ازدواج با زنی که همسن یا بزرگتر از خودشان بوده قصد داشته این را به جامعه ان روز و روزهای پس از خود بگوید که زن کالا نیست تا اگر سنش بیشتر شد ارزشش کم شود .
سلام.باتشکر ازشما
بحث واقعیت تاریخی است و اینکه دیگران ازبوجود آوردن عمدی این اشتباه چه جایگاه و مقام و مرتبتی برای بعضی از همسران رسول الله صلوات الله علیه بوجود آوردند به طوری که حتی فقه خود را از این بانو اخذ کرده اند.البته نظر شما تاخدی فمنسیتی بوده ما دراین مقاله بحث برتری زن و مرد را نداریم بلکه مقصود ارائه مستندات و تحلیل دقیق تاریخ است تا باعث انحراف نشده و اعتقادات صحیح به مخاطبان عرضه شود
حضرت خدیجه علیها السلام نخستین زنی بود که به پیامبری حضرت محمد صلی الله علیه و آله ایمان آورد و اولین بانویی بود که همراه امام علی علیه السلام با پیامبر به نماز ایستاد و پیشانی بندگی بر خاک سایید
و برای پیامبر بسیار عزیز وبرای ترویج اسلام نقشی فراوان داشتند
ممنون آقای دکتر از گفته هایتان
سپاسگزارم
با سلام و ادب حضور منور آقای دکتر بازودار
دراین مقاله، مقوله ظریفی به رشته تحریر درامده است، و آن اینکه در اول بودن و سرامد بودن حضرت خدیجه(س) شکی وجود ندارد که چقدر نقش این بانوی فداکارو صالحه در پیشبرد اهداف اسلام و بسط و گسترش آن موثر بوده است، آنچه مقصد نظر بعضی میباشد، نوعی خرق عادت و عرف است ، یعنی اینکه حضرت زن مسنی بوده که اجر و قرب اورا بواسطه عقد نکاح، افول دهند و به نحوی به جامعه بفهمانند عمل پیامبر اکرم(ص) نوعی بدعت عرفی نسبت به عرف آنزمان بوده که با زنی ۱۵ سال بزرگتر از خودش ازدواج کرده.
آنجه مسلم است اینست که به روایت “تعز من تشا و تذل من تشا…” خداوند متعال آبرویی به پیامبر اکرم(ص) و همسر بزرگوارش داده است که با خلط مبحث بدخواهانش، روز به روز بر وقار و صلابت آن بانوی فداکار افزوده میگردد.
با سلام و احترام
وجود مبارک وپر خیر و برکت حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها در کنار نبی مکرم اسلام ص در جهت احیا و آغاز ولایت خدا بر روی زمین موجب تسریع در شکل گیری حکومت الهی گردید لکن این ضرورت مهم ایجاب می کند که روند درست جایگاه والا حضرت خدیجه کبری بیش از پیش تبیین شود
سلام خدمت استاد بزرگوار
مطالب شما رو مطالعه کردم و اولین مطلبی نظر من رو جلب کرد در مورد یکی از چهره های درخشان اسلام بود که شما اینگونه مطلبی رو ارائه دادید ایشان در دوره‌های مختلف زندگانی خویش، از جوانی تا ازدواج و تشکیل خانواده، با حضور در صحنه‌های مختلف اجتماعی، الگوهای عملی فراوان برای مسلمانان به یادگار گذاشته‌اند، امّا به دلایل مختلف از فضایل و مناقب آن حضرت همچنان پنهان مانده است؛ و این چقدر می‌تواند خوب باشد ما بیشتر راجب ایشان بعنوان بانوی بزرگ اسلام بدونیم ممنون بابت مطالب بسیار مفیدتون.
با سلام و صلوات برمحمد و آل محمد ص و با درود به روان پاک بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران
وجود مبارک حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها باعث برکت و پیشبرد اهداف اصلی اسلام و تسریع در بیعت مسلمین ایجاد نمود
جایگاه ویژه حضرت خدیجه سلام الله علیها و تلاش ها و از خود گذشتگی های وی بر مسلمان پوشیده نیست
باسلام و احترام وارزوی قبولی طاعات استاد ارجمند آقای دکتر بازودار…حضرت خدیجه سلام الله علیهم به عنوان نخستین زن که ام المومنین وام الائمه هستند اولین نفری بودند که به پیامبر ودین ایشان ایمان آوردند.حتی آنجایی که پیامبر را مورد آزار واذیت قرار میدادند ایشان همراه وهمدم پیامبر بودند.نمونه بارز آن در شعب ابی طالب به مدت سه ساله پر مشقت است.این بزرگوار ملقب به القابی همچون طاهره و مبارکه هستندوحتی خود پیغمبر گرامی اسلام فرمودند ایستادگی و استواری دین تنها با شمشیر علی وثروت خدیجه سلام الله علیها بوده است.با تشکر از مطالب آموزنده حضرت عالی..با احترام
باتشکراز کلام ارزشمند شما استاد محترم
حضرت خدیجه بانوی نمونه و اولین بانویی که به رسول خدا ایمان آوردخدیجه از کتب آسمانی آگاهی داشت و علاوه بر کثرت اموال و املاک، از نظر عقل و زیرکی و پاکدامنی برتری فوق‌العاده‌ای داشت باید کارهای ایشان را سرمنشا زندگی خود قرار دهیم ایشان باعث افتخار شیعیان در اسلام بودند.
ممنون دکتر بازودار بابت مطالب خوبتون که با سند و منبع معتبر میذارید
با سلام خدمت آقای دکتر عزیز.واقعأ مقاله زیبا و کاملی بود.خیلی خوشحال شدم که شما در مورد حضرت خدیجه مقاله نوشتین.چون به نظر من در مورد حضرت خدیجه بسیار کم در جامعه امروزی بهشون پرداخته شده در صورتی که نقش بسیار زیادی در اسلام داشتن.ممنون از شما بزرگوار که به حضرت خدیجه پرداختین به این زیبایی و کاملی.
باسلام خدمت استاد بزرگوار ممنون بابت اینکه حقایق را بازگو میکنید.
سلام باتشکر از شما استاد بزرگوار
ممنون ازین که درمورد حضرت خدیجه مقاله نوشتین .
با سلام خدمت استاد گرامی مسن بودن یک زن نباید ب عنوان عیب برای شخص به نظر بیاید تا جایی که نفراتی تلاش کنند این مسئله را به عنوان یک امتیاز منفی در نظر بگیرند.حضرت محمد(ص) با این ازدواج به مردم جاهل زمان خود فهماند که زن وسیله یا کالا نیست تا فقط در صورت نیاز استفاده شود و سن و عمرش زیاد شود، بلا استفاده و دور انداختنی شود.ارزش و منزلت حضرت خدیجه تا حدی بالا بود که پیامبر اکرم (ص) میفرمایند:خدا زنی بهتر از خدیجه به من نداد .هنگامی که کردم تکذیبم میکردند.او‌مرا تصدیق میکرد و هنگامی ک مردم تحریمم میکردند،با ثروتش کمکم کرد.آنچه مسلم است ارزش حضرت خدیجه در شکل گیری و کمک به ترویج اسلام و فداکاری های ایشان در ایجاد اتحاد و همبستگی بین اقوام بود
در عصر جاهلیت که زنان به افکار و رفتار جاهلانه آلوده بودند؛ خدیجه(س) از چنان پاکی و طهارت برخوردار بود که به طاهره شهرت داشتند
از میان زنان، اولین زنی که به اسلام و پیامبر(ص) ایمان آورد، حضرت خدیجه(س) بود.
خدیجه(س) زنی دانشمند، با تجربه، بسیار فهیم، روشن فکر بود هر مسئله ای را با دقت بررسی می کرد و هرگز بدون علم و فکر چیزی را نمی پذیرفت و بدون تفکر سخن نمی گفت.
پیامبر(ص) پس از مرگ ایشان گفتند که او به من ایمان آورد، هنگامی که مردم کفر ورزیدند و مرا تصدیق نمود، هنگامی که آنان تکذیب کردند. با ثروت خویش مرا یاری داد، هنگامی که آنان مرا محروم کردند. خداوند مرا از او به فرزندانی روزی داد، هنگامی که مرا از فرزندان زنان دیگر محروم کرد
خدیجه(س) اولین زنی بود که همراه علی بن ابی طالب(ع) با پیامبر(ص) به نماز ایستاد او بدین گونه وفاداری خود را به پیامبر(ص) اثبات کرد.
با سلام خدمت دکتر بازودار و ممنون بخاطر این مطالب و اطلاعات عالی که به اشتراک میذارید
سلام و تشکر از شما .مطالب شما مطالعه شد خیلی عالی بود.
خدیجه کبری (س)اولین زنی بود که دین اسلام را پذیرفت و این کار در شرایطی که پیامبرتنها بود برای پیامبر بسیار ارزشمند و کمک کننده بود. ایشان به عنوان اولین بانوی مسلمان، نقش والایی در ترویج دین و فرهنگ اسلامی داشت و بانوان بسیاری از وی به عنوان یک الگوی زن مسلمان، درس آموختند.
سلام و عرض ادب بسیار خشنودم که دانشجو استادی چون شما بودم که اینگونه مسائل روز را قابل فهم نگارش میکنید و مستدل از منابع فقهی بیان میفرمایید .
نکته قابل تامل برای من بعد خواندن این مقاله این بود که ما از کودکی در همه کتاب ها و مدارس و همه مقاطع سن خدیجه (س) را ۴۰ سال می‌دانستیم و به ما اینگونه آموختند، از ذهنم گذر کرد که چه بهتر باشد که اینچنین اطلاع رسانی و نگارش به عمل آید و به همه مردم آگاهی رسانی شود تا قول و سخن درست را ما از این به بعد در کتاب ها و آموزش کودکان نوجوانانمان داشته باشیم .
بی شک خدیجه (س) یکی از ۴ گل سر سبد بهشت در میان تمام زنان آفرینش است اینکه اختلاف سنی بین ایشان و پیامبر چقدر بوده در واقع مهم نیست بلکه لیاقت ایشان مهم بوده و هست ، اما در کنار آن، به خاطر ضربه های مخربی که انتشار ترجمه ها و روایات تحریف شده بر پایه های دین دارد لازم است برای خاموش کردن آتش دو دستگی به این مسائل با رویکردی علمی، مستند و مستدل پاسخ داده شود .
مطالب نادرستی تا به امروز گفته شده که صحت ندارد و منبع مشخصی هم ندارد متشکرم از شما بابت اطلاعات کامل و اطلاع رسانی مفیدتان
و مطلب بعد از اینکه مسن بودن زن نوعی ایراد برای زن است ناراحت شدم و پیامبر با ازدواج با بانویی که بزرگتر از خودشان بوده ارزش زن را نشان دادند
متشکر از شما استاد گرامی که با مطالب مفیدتان باعث فهم هرچه بیشتر مخاطبان می شوید . خیلی مفید و مختصر بود